Dünya genelinde, 537 milyon yetişkin, yani her 10 kişiden 1’i, diyabetle mücadele etmektedir. Diyabet, başlangıç yaşı ve oluş mekanizmasına göre birkaç farklı tipte görülür: tip 1 diyabet, tip 2 diyabet, gebelik diyabeti gibi.
Tip 2 diyabet, %90 sıklıkta görülür ve 40’lı yaşlardan sonra ortaya çıkar. Bu diyabetin temel nedenleri, vücudun insüline doğru yanıt verememesi sonucu oluşan insülin direnci ve pankreasta insülin salınımının bozulmasıdır. İnsülin direnci, obezite ve fiziksel hareketsizlik gibi faktörlerden kaynaklanırken, genetik yatkınlık da özellikle tip 2 diyabette rol oynayabilir. İnsülin üretimi yaşla birlikte azalır ve bu azalma genetik faktörlerin etkisiyle hızlanabilir. İnsülin direnci, diyabetin başlangıcından 5-15 yıl önce ortaya çıkabilen preklinik diyabette başlayabilir ve diyabet başlamadan önce kalp-damar hastalıklarına sebep olablir.
Tip 1 diyabet, pankreasta insülin üretiminin yetersiz olması veya tamamen durması sonucu meydana gelir. Tip 1 diyabet genellikle çocukluk çağı ve genç-erişkin çağında başlar ve bazı kalp ve damar hastalıklarının riskini artırabilir. Ancak toplumda tip 2 diyabet görülme sıklığı daha yüksek olduğundan, tip 2 diyabetle ilişkilendirilen kalp ve damar hastalıkları daha sık görülür.
Diyabet Kalbinizi Nasıl Etkiler?
Zaman içinde yüksek kan şekeri, tüm vücudunuzdaki sinirlere olduğu gibi, kan damarlarına ve kalbinizi kontrol eden sinirlere de zarar verebilir. Diyabetli bireyler ayrıca kalp hastalığı riskini artırabilen hipertansiyon, yüksek kolesterol ve kalp krizi gibi riskleri de diyabetik olmayan kişilere göre daha yüksek oranda taşırlar:
Yüksek Tansiyon: Yüksek tansiyon, damarlardaki kan basıncını yükseltir ve damar duvarlarına zarar verebilir. Hem yüksek tansiyon, hem de diyabet birlikteliği, kalp hastalığı riskinizi önemli ölçüde artırabilir.
Yüksek LDL (Kötü) Kolesterol: Kan dolaşımınızda yüksek seviyede LDL (kötü) kolesterol bulunması, hasarlı damar duvarlarında plak birikimine neden olabilir ve bunun sonucunda damar tıkanıklığı gelişebilir.
Yüksek Trigliseritler ve Düşük HDL (İyi) Kolesterol: Yüksek trigliserit ve düşük HDL (iyi) kolesterol seviyeleri, damar sertleşmesine ve kalp-damar hastalıklarına sebep olur.
Ayrıca, aşağıdaki faktörler de kalp hastalığı riskinizi artırabilir:
- Sigara içmek
- Aşırı kilolu veya obez olmak
- Yetersiz fiziksel aktivite
- Doymuş yağ, trans yağ, kolesterol ve sodyum bakımından zengin beslenmek
- Aşırı alkol tüketimi
- Düşük lifli beslenme
Diyabetli kişilerin kalp yetersizliği riski de artar. Kalp yetersizliği, kalbinizin kanı yeterince iyi pompalayamadığı bir durumdur. Bu, bacaklarda şişmeye ve akciğerlerde sıvı birikmesine neden olarak solunumu zorlaştırır.
Diyabetiniz Varsa Kalbinizi Koruyabilirsiniz
Diyabet, kalp ve damar hastalıkları riskini artırabilse de, günlük yaşamınızda sağlıklı seçimler yaparak ve genel sağlığınıza dikkat ederek kalp sağlığınızı koruyabilirsiniz. Örneğin, diyabet öncesi dönemde olan 121.254 katılımcının dahil olduğu geniş bir araştırmaya göre, hiç sigara içmemiş veya 10 yıl veya daha önce sigarayı bırakmış, alkol alımını sınırlayan, yeterli fiziksel aktivite yapmayı sürdüren, sağlıklı beslenen ve vücut yapısına uygun bel çevresine sahip olan bireylerde, bu alışkanlıkları göstermeyen kişilere göre:
- Kalp ve damar hastalığı geliştirme riski %33,
- Kanser geliştirme riski %20,
- Bu hastalıklara bağlı yaşam kaybı riski %46 daha düşük bulunmuştur.
Kalp ve damar sağlığınızı korumak için aşağıdaki 5 adımı uygulayabilirsiniz:
- Sağlıklı Yaşam Tarzı Alışkanlıkları Edinin.
Sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları, diyabeti kontrol altına almanıza ve kalp hastalığını önlemenize yardımcı olabilir:
- Sağlıklı bir şekilde beslenmeye devam edin.
- Fiziksel aktiviteyi günlük rutininizin bir parçası haline getirin.
- Sağlıklı bir kiloya ulaşın ve kilonuzu koruyun.
- Yeterli uyku alın ve stresi yönetmeye dikkat edin.
- Diyabeti Kontrol Altına Alın.
Diyabeti yönetmek için doktorunuzun önerdiği düzenli testleri yaptırın ve yaşam tarzınızı doktorunuzun tavsiyeleri doğrultusunda düzenleyin.
- Kan Basıncınızı İzleyin.
Kontrol altına alınmamış tansiyon (kan basıncı), kalp ve damar hastalıkları için risk oluşturur. Bu sebeple düzenli takip ve doktor kontrolü önemlidir. Kontrolsüz giden kan şekeriniz, kan basıncınızı etkileyebilir. Bu nedenle, kan şekeri takibiniz için doktorunuzla görüşün.
- Kolesterol Düzeylerinizi Takip Edin.
Kolesterol düzeylerinizin normalden yüksek olması, kalp-damar hastalıklarına yol açabilir. Kolesterol düzeylerinizi düzenli olarak kontrol ettirin. Özellikle 40 yaşın üzerindeyseniz, kolesterol seviyelerinizi normal düzeyde tutmak önemlidir; bu konuda doktorunuzun görüşünü alın.
- Tütün ve Tütün Ürünlerinden Uzak Durun.
Sigara içmek, diyabetle birlikte kan damarlarını daraltabilir ve kalbinizin daha fazla çalışmasına neden olabilir. Sigarayı bırakmak; kalp krizi, felç, sinir, böbrek ve göz hastalığı riskini azaltabilir. Elektronik sigaralar da aynı riski taşıdığı için tavsiye edilmez. Sigarayı bırakmak için sağlık kuruluşlarından destek alabileceğinizi unutmayın.
Diyabetinizi kontrol altında tutmak ve kalp sağlığınızı korumak için günlük hayatınızdaki küçük seçimler düşündüğünüzden daha faydalı olabilir. Eğer diyabetiniz varsa, kalp sağlığınız hakkında doktorunuza danışmayı unutmayın.