Diyabet Dostu İş Yerleri Mümkün İş Yeri Sağlığı ve Diyabet

Diyabetin tıpkı diğer günlük aktivitelerde olduğu gibi çalışma hayatında da yönetilmesi gerekir. Diyabet yönetimi kişiden kişiye değişir, ancak genellikle kan şekeri seviyelerinin düzenli izlenmesi, her gün belirli dozlarda ilaç kullanılması, beslenme düzeninin diyabete uygun hale getirilmesi ve fiziksel olarak aktif bir yaşam tarzı benimsenmesi üzerine kurulur. Bu şartlar göz önünde bulundurularak iş yeri sağlığının ideal hale getirilmesi, diyabetli kişinin iş kaybı olmadan sağlıklı bir şekilde çalışmasına olanak tanır.1 Peki diyabetli kişiler için iş yeri sağlığı nasıl sağlanır?

Önce diyabet komplikasyonlarına bir göz atalım…

İşyeri sağlığına geçmeden önce diyabetin neden olabileceği komplikasyonları incelemek, neden iş yerinde diyabetli kişiler için düzenlemeler gerektiğini daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir.1 Yaygın olarak görülen diyabet komplikasyonları şunlardır:

  • Hipoglisemi: Kan şekerinin normalin altına düşmesi anlamına gelen hipoglisemi, yüksek doz insülin alımı, çok fazla hareket etme ya da yetersiz enerji alımı sonucunda ortaya çıkabilir.2
  • Ketoasidoz: Diyabetik koma da denen ketoasidoz, ağır insülin yetersizliğine bağlı ortaya çıkan, vücudun yağları parçalamasıyla oluşan keton adı verilen kan asitlerinin artışına bağlı, hayatı tehdit edici bir durumdur.2
  • Laktik asidoz: Laktik asidoz, vücutta laktik asit birikmesidir.  Eğer vücutta çok fazla laktik asit birikirse, diyabetli kişi kendini rahatsız hissetmeye başlar.2
  • Bakteriyel / fungal (mantar) enfeksiyonlar: Genellikle cilt ve tırnaklarda oluşan bakteri ya da mantar kaynaklı enfeksiyonlar, diyabetli kişilerde daha sık görülür.2

Uzun süre kan şekerinin yüksek olması başka kronik hastalıklara ve daha ciddi durumlara yol açabilir:

  • Kardiyovasküler hastalıklar: Kardiovasküler yani kalp ve damar hastalıkları diyabetle yaşayan kişilerde sık görülür. Diyabetli kişilerde kalp hastalığı ya da inme riski 2-5 kat daha fazladır.2  
  • Retinopati (Gözlerin hasar görmesi): Yetişkinlerdeki körlük ve görme bozukluğunun önde gelen nedeni olan retinopati riski diyabetle birlikte artar.2
  • Nefropati (Böbreklerin hasar görmesi): Böbreklerin zarar görmesi diyabetli kişiler için büyük bir tehdittir. Bu kişilerde ağır böbrek hastalığı gelişebilir.2
  • Nöropati (Sinirlerin hasar görmesi): Nöropati, diyabetli kişilerin en az yarısını etkiler. Diyabetik sinir hastalığı, bacaklarda ve ayaklarda duyu kaybına yol açabilir, bu da ayak yarası ve bacak kesilmesi (amputasyon) ile sonuçlanabilir.2

Diyabetli kişiler için iş yerindeki küçük önlemler büyük farklar yaratabilir…

Kişilerin diyabeti doğru yönetmesi, komplikasyon yaşamamaları için önemlidir. İş yerinde diyabetli kişinin ihtiyaçlarına yönelik düzenlemeler yapılması, diyabetli kişilerin sağlıkla iş hayatlarına devam etmelerini sağlar. Diyabetli kişiler için gereken işyeri sağlığı şartları, kişinin ihtiyaçlarına ve iş tanımına göre değişebilir, genel olarak aşağıdakiler gibi olabilir.1

  • • Kan Şekerinin Düzenli Takibi

Kan şekerinin düzenli takibi, en önemli diyabet yönetimi araçlarından biridir. Diyabetli bireyler için kendi kendine kan şekeri takibi, kan şekeri düzeylerinin günlük ve aylık olarak değerlendirilmesine ve hipoglisemi gibi durumların hızla kontrol edilmesine yardımcı olur. Diyabetli kişinin kan şekerini ölçmesi sadece birkaç dakika sürer, iş yerinde ihtiyacı olduğunda bu zamanın ona tanınması önemlidir.1

  • • Diyabet Bakım Malzemelerine Erişim

Diyabetli kişiler hastalıklarını yönetmek için birden çok araca ihtiyaç duyabilirler. Bunların arasında, kan şekeri ölçüm cihazı, şeker ölçüm çubukları, ilaçlar, ihtiyaç halinde keton oranını ölçmek için idrar test çubukları, acil durumlarda kullanılacak glukagon kiti bulanabilir. Kişinin bu malzemeleri kolayca ulaşabileceği bir yerde tutma hakkı olmalıdır. Ayrıca eğer insülin kullanıyorsa buzdolabında saklayabilme imkanı da sağlanmalıdır.1

  • • Diyabet Tedavi Düzeninde Değişiklikler

Diyabetli kişilerin, özellikle tedavi hedeflerine ulaşmada zorluk yaşadıkları durumlarda, tedavi düzeninde değişiklik yapmaları gerekebilir. Örneğin, bir kişi sık sık hipoglisemi atakları yaşıyorsa, insülin dozu veya zamanlaması değiştirilebilir. En iyi sonuçlara ulaşmak amacıyla farklı ayarlamalar denendiğinden bu süreç bazen zaman alabilir. Bu düzenlemeler diyabetli kişi tarafından tedavi eden hekime danışılarak başlatılır ve işverenin iznini gerektirmez veya çalışma ortamını doğrudan etkilemez. Bununla birlikte, işverenin çalışanın iş performansı veya güvenliği konusunda ciddi endişelerinin olduğu bazı durumlarda, çalışanın doktorunun tavsiyelerine dayanarak çalışma şartlarında değişiklikler yapılabilir. Böylece, çalışan daha sonra daha iyi diyabet yönetimi ve daha iyi sonuçlarla işe dönebilir.1

  • • Gıda ve Suya Kolay Erişim

Doğru ve sağlıklı gıda alımını sürdürmek günlük diyabet yönetimi için çok önemli olabilir. Diyabetli kişilerin, insülin dozunu dengelemek için belirli bir zamanda yemek yemeleri veya yaklaşmakta olan bir hipoglisemi atağının önüne geçmek için atıştırmalıklara hızlı bir şekilde erişmesi gerekebilir. Bu doğrultuda, diyabetli kişinin bireysel ihtiyaçlarına göre örneğin kişinin öğle yemeyi saati düzenlenebilir.1

  • • Tuvalet İhtiyaçlarının Anlaşılması

Diyabetli bireylerin iş yerinde sıklıkla talep ettiği konulardan biri de masalarının tuvalete hızlı erişebilecekleri bir yerde olmasıdır.  Diyabetli bireylerin sık sık tuvalet molalarına ihtiyaç duymasının çeşitli nedenleri vardır. Örneğin, bir kişi hiperglisemi yaşadığında, böbrekler idrardaki fazla glikozu dışarı atmaya çalışarak tepki verir, bu da idrara çıkmanın artmasına neden olur. Diyabetin yaygın bir komplikasyonu sinir hasarı veya nöropatidir. Nöropati mesaneyi, bağırsak yolunu ve diğer organları kontrol eden sinirlere zarar verebilir. Bu durum, hem bağırsak hem de mesane sorunlarına yol açarak daha sık tuvalete çıkma ihtiyacını doğurabilir. Bu nedenle, kişilerin sık sık tuvalete gitmesi tembellik ya da işten kaçış olarak algılanmaması ve çalışma alanının mümkün olduğunca tuvalete yakın bir yerde bulunması önemlidir.1

  • • Vardiyalı Çalışma Düzeni

Vardiyalı çalışma, beslenme, fiziksel aktivite ve uyku düzeninin değişmesine neden olduğu için diyabetin yönetilmesini zorlaştırabilir. Eğer diyabetli kişi vardiyalı çalışıyorsa yukarıdaki düzenlemelere ek olarak beslenme ve fiziksel aktivite için uygun alanlar oluşturulmalı ve acil bir durumda sağlık hizmetlerine kolay ulaşımı sağlanmalıdır.3

Diyabetin çalışma hayatına engel olmadığı, diyabetli kişilerin de herkes gibi verimli, sağlıklı ve başarılı bir şekilde çalışabileceği unutmamalıdır. Bunun için iş yerinde kişinin ihtiyaçlarına göre bazı düzenlemeler yapılması ve diyabet hakkında bilinçli olunması yeterlidir.1

Referanslar:

  1. 1. Reasonable Accommodations for Diabetes Management in the Workplace https://diabetes.org/sites/default/files/2023-10/reasonable-accommodations-for-diabetes-management-in-the-workplace.pdf
  2. 2. https://www.turkdiab.org/diyabet-hakkinda-hersey.asp?lang=TR&id=58 (Erişim tarihi: 08.12.2023)
  3. 3. Türk Diyabet Cemiyeti, Diyabet ve Vardiyalı Çalışma https://diyabetcemiyeti.org/uploads/c/c/diyabet_ve_vardiyali_calisma_docdr_faruk_kutluturk.pdf