Bir hastalık düşünün ki; dünya genelinde her 10 yetişkinden 1’ini etkiliyor ve neredeyse bunların yarısı hastalığının farkında bile değil.1

Bir hastalık düşünün ki; erken teşhis ve tedavi ile kontrol altına alınmadığında sinir sisteminde, böbreklerde, gözlerde, kalp ve damarlarda ciddi hasarlara neden oluyor ve hatta yaşamı tehdit edebiliyor.1,2

 

 

 

 

 

Bir hastalık düşünün ki; erken teşhis ve düzenli tedavi ile kontrol altına almak ve sağlıklı alışkanlıklar benimseyerek tüm bu olumsuz sonuçları önlemek mümkün.1

Bu hepimizin adını çok duyduğu ama çok azımızın yeterli bilgi sahibi olduğu bir hastalık: Diyabet ya da halk arasında bilinen adıyla şeker hastalığı.

1922 yılından insülini keşfeden iki bilim adamından biri olan Banting’in doğum günü olan  14 Kasım ;1991 yılından bu yana “Dünya Diyabet Günü” olarak kutlanmaktadır. Uluslararsı Diyabet Federasyonu tarafından  Diyabet farkındalığını artırmak için 14 Kasım Dünya Diyabet Günü’nde her yıl farklı bir tema belirleniyor ve farklı etkinlikler düzenleniyor.  Ülkemizde de 14 Kasım haftasında  Diyabet farkındalığını arttırmak , Diyabete dikkat çekmek ,Diyabetlilerin hakları ile ilgili çalışmalar yapmak üzere çeşitli etkinlik ve toplantılar gerçekleştiriliyor.

Uluslararası Diyabet Federasyonu, bu yıl belirlediği “Diyabet Tedavisine Erişim” (Access to Diabetes Care) teması ve “Riskin Farkına Varın, Önleminizi Alın” (Know Your Risk, Know Your Response) sloganı ile özellikle Tip 2 diyabet riskinin farkına varmanın, bu risklere karşı atılacak adımları bilmenin ve geç olmadan doğru bilgi ve tedaviye erişmenin önemi vurguluyor.1

Riskin Farkına Varın!

Diyabeti önlemek esans hedefimizdir, diyabet için risk durumunuzu değerlendirmek üzere aşağıda yer alan bulguların sizde bulunup bulunmadığını sorgulayın ,  bu risk faktörleriniz sizde olması hemen diyabet hastası olduğunuz anlamına gelmez , ancak diyabet riskinizi belirleyen bu faktörleri hekiminizle konuşarak diyabeti önlemenin ve erken teşhisin yollarını birlikte belirleyin ,

Diyabet riskiniz var ise önleyici faktörler   öncelikle sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanmanız ve size uygun egzersizi -günlük yaşamınızda düzenli olarak uygulamanızdır.

 

40 yaşından büyükseniz:

Tüm diyabetlilerin %90’ınından fazlasını oluşturan Tip 2 diyabet, genellikle 40 yaşından sonra ortaya çıkar ve yaşlandıkça diyabet riski artar.

  • Kilonuz sizin için sağlıklı seviyenin üzerindeyse:

Tip 2 diyabetlilerin %80’inden fazlası  kiloludur ve kilo artıkça diyabet riski de artar.

  • Ailenizde diyabet öyküsü varsa:

Ailenizde diyabetli biri varsa sizin de diyabet riskiniz artar.

  • Hareketsiz yaşam tarzına sahipseniz:

Hareketsiz bir yaşam tarzı diyabet riskinin artmasına neden olur. Günlük yaşamınızda hareketiniz azaldıkça diyabet riskiniz artar.

  • Bozulmuş Glukoz Toleransına (IGT) (prediyabete) sahipseniz:

Normal kan şekeri değeri açken 80-100 mg/dl arasındadır. Eğer açken kan şekeri seviyeniz 100-126 mg/dl arasında ve tokluk kan şekeri değerleriniz 140 üzeri ise diyabetin erken evresinde olabilirsiniz.

  • Hamilelik sırasında gebelik diyabet yaşadıysanız:

Hamileliklerin %2-5’inde doğum sonrası(% 95 oranında )normale dönen gebelik diyabeti  tipi gelişir. Ancak gebelik  diyabeti olan ya da bebeği 4 kg ve üzerinde doğan kadınlarda sonradan Tip 2 diyabet gelişme riski yüksektir. Gebeliğin  24.  haftasında yapılacak glikoz yüklemeleri ile bu risk açığa çıkarılabilir ve erken tedavi ile sağlıklı bir gebelik yönetilebilir.

Yapmanız Gerekenleri Öğrenin

Tip 2 diyabet risk faktörlerini bilmek kadar onlara karşı doğru seçimler yapmayı alışkanlık haline getirmek de önemlidir. Sağlıklı bir beslenme alışkanlığı ve fiziksel olarak aktif bir yaşamı benimsemek Tip 2 diyabeti önleyebilir veya geciktirebilir.4

  • Sağlıklı beslenme alışkanlığı için dikkat etmeniz gerekenler:4

  • Fazla kilonuz varsa kalori alımını azaltın.
  • Hayvansal kaynaklı doymuş yağlar yerine bitkisel kaynaklı doymamış yağları tercih edebilirsiniz.
  • Meyve, sebze ya da tam tahıllar gibi lif açısından zengin besinleri tüketin.
  • Sigaradan, aşırı alkol tüketiminden ve ilave şeker içeren gıdalardan uzak durun.
  • Kızartma yerine fırında, ızgarada ya da buharda pişirme gibi daha sağlıklı pişirme yöntemlerini tercih edin.

 

  • Hareketli bir yaşam tarzı benimsek Tip 2 diyabetin önüne geçmek için etkili bir adımdır:4

  • Haftada 150 dakika egzersiz yapmak tip 2 diyabet riskinizi azaltmanıza yardımcı olur. Bu süreyi günlere bölebilir ve size uygun bir egzersiz düzeni belirleyebilirsiniz.
  • Unutmayın önemli olan egzersizin düzenli olmasıdır, bunun için yürüme, koşma, yüzme ya da bisiklete binme gibi keyif alacağınız bir etkinlik seçebilirsiniz.

Diyabet tedavisine erişim neden önemli?

Diyabette erken teşhis ve zamanında en uygun tedaviye erişim hem diyabetin kontrol altına alınması hem de diyabete bağlı ortaya çıkabilecek diğer sağlık sorunlarının önlenmesi için çok önemlidir.

  • Tip 2 diyabet riski taşıyan kişilerin diyabet riskinin farkında olması ve neler yapması gerektiğini bilmesi, diyabetin önlenmesi, erken teşhis ve zamanında tedavi açısından önemlidir.1
  • Diyabetle yaşayan insanların, bilinçli ve doğru bilgiye sahip olması, kendisine en uygun ilaç ve tıbbi araçlara erişimi, diyabete bağlı ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarını geciktirmek veya önlemek için hayati öneme sahiptir.1
  • Sağlık profesyonellerinin ise diyabetle ilişkili sağlık sorunlarını erken tespit etmek ve hastalarına mümkün olan en iyi tedaviyi sunmak için yeterli eğitime ve kaynaklara erişimi gereklidir.1

Bu sene Dünya Diyabet Günü’nde sağlıklı alışkanlıklar edinmek, size uygun bir egzersize başlamak için kararlar alın ve 14 Kasım’ı diyabet riskine karşı atacağınız ilk adımların başlangıcı yapın. Diyabetinizi daha iyi yönetmek ve diyabetle ilişkili diğer sağlık sorunlarının önüne geçmek için harekete geçin.

Referanslar:

  1. https://worlddiabetesday.org/about/key-messages/. Erişim tarihi: 24.10.2023.
  2. Deshpande AD, et al. Epidemiology of diabetes and diabetes-related complications. Phys Ther. 2008 Nov;88(11):1254-64.
  3. https://diyabetcemiyeti.org/belirtiler/tip-2-diyabet-icin-risk-faktorleri.html. Erişim tarihi: 24.10.2023.
  4. https://idf.org/about-diabetes/type-2-diabetes/. Erişim tarihi: 24.10.2023.