Diyabette Beslenme ve Egzersiz
Diyabetliyim Nasıl Beslenmeliyim?
- Beslenme diyabetin en önemli konusudur. Hem diyabetten korunurken, hem de kan şekerini kontrol altında tutarken iyi bir beslenme düzenlemesi yapılmalıdır. Ancak unutulmamalıdır ki, diyabetli bireylerin beslenmeleri tamamen sağlıklı beslenme ilkelerine dayanır. Diyabet ya da diyabete yatkın kişilerin kan şekeri kontrolünü sağlayabilmek için konusunda uzman bir diyetisyen tarafından kişiye özel beslenme tedavisi altına alınmaları gerekir.
- Beslenme programları oluşturulurken “düşük glisemik indeksli yiyecekler” önerilir. Yüksek glisemik indeksli besinler yenildikten sonra hızla kana karışarak kan şekerini yükseltirler, bu sebeple tercih edilmemesi gerekir.
Şeker Hastalığında Beslenme Temelinde Denge
- Diyabetlilerin beslenmesinde karbonhidrat, protein ve yağın dengesi önemlidir.
- Tüm sağlıklı ve dengeli beslenme önerileri diyabetliler için de geçerlidir.
Şeker Hastalığında Beslenmede Karbonhidratlar
Diyabetin seyrini etkileyen temel besin öğesi vücudumuzun enerji kaynağı olan karbonhidratlardır. Karbonhidrat süt ve ürünlerinde, ekmek-bulgur-kuru baklagil gibi tahıl gruplarında, sebze ve meyvelerde bulunmaktadır. Yaklaşık bir su bardağı sütte 9 gr., 25 gr. ağırlığındaki bir ekmek diliminde 15 gr., 1 porsiyon meyvede 15 gr. ve sebzelerin de türüne göre 1 porsiyonlarında yaklaşık 6-17 gr. kadar karbonhidrat mevcuttur
Şeker Hastalığında Beslenmede Protein ve Yağlar
- Diyabetin beslenmesinde protein ve yağların da etkisi vardır.
- Protein içeren besinler süt ve ürünleri, et, yumurta, peynir ve az oranda protein içeren tahıl gruplarıdır.
- Tokluk kan şekerinin dengelenebilmesi için ana öğünlerde bireye özgü planlanmış oranlarda protein ve yağ içeren besinlerin, karbonhidratlı besinlerle birlikte alınması gereklidir.
Diyabet hastasının tercihi Düşük Glisemik İndeksli yiyecekler olmalı
- Karbonhidratlar kandaki şeker seviyesini yükseltme hızına göre glisemik indeksi yüksek ve düşük olarak ikiye ayrılır.
- Bal, reçel, pekmez vb., tahıl grubunda beyaz ekmek, pirinç, makarna vb., meyve grubunda üzüm, muz, kuru meyveler vb., sebze grubunda patates, bezelye glisemik indeksi yüksek olan yiyeceklerdir.
- Kan şekeri regülasyonu için düşük glisemik indeksli besinlerin tercih edilmesi gerekir. Bulgur, kepekli-çok tahıllı ekmek, domates, lahana, kabak, elma, şeftali düşük glisemik indeksli yiyeceklerdir.
Glisemik Yük Önemlidir
- Glisemik indeks dışında glisemik yük de önemlidir. Glisemik yük karbonhidrat içeren bir besinin yenilen miktarının kan şekerine etkisini göstermek amacıyla kullanılmaktadır.
- Alınan bir besinin glisemik indeksi yüksek olsa bile tüketilen miktar az olduğunda glisemik yükü düşük olabilmektedir.
- Genel olarak lif içeriği yüksek olan besinlerin glisemik indeksi ve glisemik yükü düşüktür. Sebzeler, meyveler ve tam taneli tahıllar yüksek lif içerikli besinler daha fazla tüketilmesi önerilmektedir.
Öğünlerinizi Planlamayı Öğrenmelisiniz
- Ana öğünlerinizi kendiniz de dengeleyebilirsiniz. Tüm ana öğünlerde tahıl grubu, süt ve ürünleri, et grubu ve sebze-meyve grubu ürünleri tüketilmeye çalışılmalıdır. Örneğin ızgara et, bulgur pilavı, yoğurt ve salata bu besin grubunu içerir.
- Ara öğünlerde ise; genellikle tek başına meyve, süt-yoğurt-ayran, kepekli galeta gibi ya da ikili gruplar olabilir; ekmek-peynir, süt-kepekli ekmek gibi. Özellikle ara öğünlerde en fazla 15-20 gr. karbonhidrat içeren besin alınmasına dikkat dilmelidir.
Her Diyabetli Bireyin Bir Diyetisyeni Olmalı
- Diyabette beslenme tedavinin ayrılmaz bir parçasıdır. Tıbbi beslenme tedavisi adını verdiğimiz bu konu mümkünse işinin uzmanı olan beslenme uzmanları tarafından kişinin şeker seviyesi, kullandığı ilaçlar, kilosu, yaptığı işi, yaşı, ekonomik durumu gözönüne alınarak planlanmalıdır.
- Çocukluk çağında olan Tip 1 diyabetliler için büyüme, gelişme söz konusu olduğundan bu konunun ayrı bir önemi vardır.
Herkes için Sağlıklı Beslenme İp Uçları
Diyabetik Ürünler ve Satın Alırken Hatırlamamız Gerekenler
Diyabet Beslenmesinde Posa (Lif) Kuralı
- Diyabette Doğru Beslenme için Posalı yani lifli yiyecekler tercih edilmeliyiz.
- Lif oranı yüksek bir beslenme programı sürdürmek hem bağırsak faaliyetlerinin düzgün olmasını hem de kan yağlarının düşmesini sağlar.
- Lİf yiyeceklerin sindirilemeyen kısmıdır.
- Kan şekerini yavaş yükseltir,
- İnsülin ihtiyacını azaltır,
- Tokluk hissinin oluşmasını sağlar,
- Bağırsak çalışmasını düzenler, kabızlığı önler.
- Kanda yağların yükselmesini engel olur.
- Bağırsak kanserine karşı da koruyucudur.
- Diyetimizdeki lif miktarını artırmak için;
- Beyaz ekmek yerine kepekli, çavdarlı ya da tam tahıllı ekmek tercih etmeli
- Pirinç yerine bulgur, kabuklu ya da esmer pirinç tercih etmeli
- Gün içinde sebze ve meyve (önerilen meyveler) tüketimi arttırılmalı
- Öğünlerde salata yemeğe özen gösterilmeli
- Kuru baklagiller tüketilmeli
- Rafine edilmemiş gıdalar (kuru baklagiller, bulgur, buğday, yulaf, tam tane ekmekleri) tercih etmeli,
Diyabette Doğru Beslenme için Kuralları Hatırlayalım
- Kişinin diyabet durumuna göre öğün sayısı planlanmalıdır. Ara öğün gerekip gerekmediği eş, dost, sosyal medya doktor ve diyetisyen gözetiminde değerlendirilmeli, diyabetli kişi bu plana uymalıdır.
- Türk kültüründeki misafir ikram ısrarlarına diyabetli birey hazırlıklı olmalı ve planına uyum konusunda esnememelidir.
- İnsülin veya ilaç zamanlarına ve dozlarına, alınan gıdalar doğrultusunda dikkat edilmeli.
- Diyabetli bireylerin beslenme tedavileri; yaşına, boyuna, vücut ağırlığına, fiziksel aktivite durumuna, sosyoekonomik durumuna ve beslenme alışkanlıklarına göre doktor veya diyabet konusunda uzman diyetisyen tarafından hazırlanır.
- Diyabetli bireylerin, yeterli ve dengeli beslenebilmeleri, tüm besin öğelerinden önerilen miktarlarda ve enerji gereksinimlerine göre alması gerekir.
- Unutulmamalıdır ki, beslenme programı kişiye özeldir. Ortak bir program oluşturulamaz.
Az Su Bağırsakları Tembelleştirir
- Gün içinde 8-10 bardak su içilmesi önerilir.
- Az su içenlerde bağırsak şikayetleri yanı sıra yüksek şeker oranları görülebilir.
- Kabızlık sık karşılaşılan sindirim sistemi problemlerinden biridir. Kabızlık bireysel yatkınlıkla ilişkili olabileceği gibi diyabet, hipotiroidi gibi metabolik olayların veya kolon kanserinin belirtisi olabilir.
- Kabızlık çeken bireylerde beslenme ve tuvalet alışkanlıklarının kazanılması, yeterli sıvı tüketiminin sağlanması, sulu-yumuşak ve lifli gıdaların tüketiminin artırılması, düzenli ve ara öğünleri de içeren bir beslenme, özellikle yürüyüş gibi bir fiziksel aktivitenin yapılması çoğu vakada beslenme ve bağırsak düzeni açısından yararlıdır. Genellikle aynı saatlerde ve ertelenmeden tuvalete gidilmesi, stresin yönetimi de olumlu katkı sağlar.
- Unutulmamalıdır ki; beynimizle sindirim sistemimiz arasında çok sıkı bir ilişki vardır ve duygusal durumumuz mide ve bağırsakları etkileyebilir. Dönem dönem tuvalet alışkanlıklarını düzenleyici tedavilere gerek duyulabilir. Ancak bu tedaviler mutlaka doktor önerisi ile alınmalıdır.
- Alınan tüm önlemlere karşı ani gelişen ve giderek artan kabızlıkta mutlaka bir uzmana başvurmak gerekebilir.
